Amortyzacja – bilansowa i podatkowa

Pod pojęciem amortyzacji w prawie podatkowym oraz bilansowym określić należy koszty jakie związane są ze stopniowym zużyciem danego środka trwałego oraz wartości niematerialnej i prawnej. Przepisy podatkowe nakazują rozpoczęcie amortyzacji dopiero w miesiącu następnym po poprzednim, w którym przyjęty został przedmiot do użytkowania. Zgodnie z Ustawą o rachunkowości można jednak zarejestrować zużycie już w miesiącu nabycia środka trwałego. Przebieg zużycia wystąpić może zarówno w przypadku rzeczowych składników majątku o czasie użytkowania dłuższym niż rok, jak również w przypadku rzeczowych aktywów trwałych. Do grupy zaliczyć więc można grunty, budowle, budynki, lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia, środki transportu oraz pozostałe środki trwałe.

Dla dokonania amortyzacji, środki trwałe wykorzystywane muszą zostać w prowadzonej działalności gospodarczej albo oddane do użytku na podstawie umowy najmu lub dzierżawy. Wyróżnić można dwa odrębne rodzaje amortyzacji, które zdefiniowane zostały oddzielnie w prawie podatkowym oraz ustawie o rachunkowości. Amortyzacja podatkowa posiada stawkę narzuconą odgórnie, lecz przedsiębiorcy mają możliwość używania określonych preferencji w tym zakresie. Odmiennie ustanowiona została amortyzacja bilansowa, która odzwierciedla planowany okres użytkowania środka trwałego. Stawka w takim przypadku ustalana jest dopiero w drodze decyzji przez kierownika jednostki. Przy uwzględnianiu okresu zużycia i odpisów, pod uwagę bierze się okres ekonomicznej użyteczności, a on z kolei zależy od liczby zmian, na których pracuje środek trwały, tempa postępu technicznego oraz wydajności przedmiotu.

Różnicą, jaka dzieli amortyzację bilansową od podatkowej jest okres, na który zaplanowana została amortyzacja. Odmiennym aspektem jest także sposób, w jaki ustalana zostaje stawka oraz wartość początkowa. W mikro i małych przedsiębiorstwach oraz spółkach prowadzonych przez biuro rachunkowe najczęściej stawkę amortyzacji ustala się zgodnie z ustawą o podatku dochodowym. Bilans odpisu amortyzacyjnego może także przewyższać odpis podatkowy, ponieważ sytuacja taka najczęściej ma miejsce w przedsiębiorstwach produkcyjnych, gdzie dochodzi do znacznej eksploatacji maszyn poprzez używanie ich na kilka zmian. Konieczne okazać się może także prowadzenie podwójnej ewidencji analitycznej, osobno dla celów ustawy o rachunkowości oraz oddzielnie dla potrzeb podatku dochodowego. Amortyzacja podatkowa oraz bilansowa ze względu na rozbieżny okres, mogą również spowodować skutek konieczności dokonywania odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych. Jeżeli więc zużycie środka metodą bilansową zajdzie szybciej, to niezbędne będzie utworzenie aktywów, a jeżeli wystąpi wyższa stawka amortyzacji podatkowej, to w tym przypadku rezerwy z tytułu podatku dochodowego.

Zamiennie z amortyzacją używać można pojęcia umorzenia, ponieważ w rachunkowości pojęcia te oznaczają to samo.